strona startowa
Artykuły
Porady: Zabezpieczenie drożności dróg oddechowych
Warunkiem funkcjonowania organizmu jest właściwe natlenienie tkanek i komórek organizmu oraz utrzymanie prawidłowego narządowego przepływu krwi Jest to uzależnione od:
- prawidłowej funkcji układu oddechowego
- prawidłowej pracy serca
- prawidłowego składu krwi (m.in. liczba erytrocytów, stężenie hemoglobiny) .
- prawidłowego napięcia naczyń krwionośnych.
Przyczyny zaburzeń oddechowych
Najczęstszą przyczyną niewydolności oddechowej u nieprzytomnych jest niedrożność górnych dróg oddechowych. Niedrożność górnych dróg oddechowych jest najczęściej spowodowana:
- zapadaniem się języka, który wskutek zmniejszonego napięcia zatyka górne drogi oddechowe
- ciałem obcym (wyłamane zęby, proteza, cukierki, guziki, orzeszki )
- krwią (przyczyna ta stanowi poważne zagrożenie; związane jest to z tym, że wynaczyniona krew krzepnąc, powodując powstanie elastycznego korka, który pomimo przebicia przez np. cewnik do odsysania uległ zasklepieniu po jego usunięciu)
- wymiocinami (aspiracją treści pokarmowej)
- utopieniem
- przysypaniem
- uduszeniem, powieszeniem
- chorobami dróg oddechowych
- obrzękiem górnych dróg oddechowych, spowodowanym ukąszeniem owada.
Objawami niedrożności dróg oddechowych są:
- bezdech (brak oddechu)
- niepokój poszkodowanego z łapaniem się za gardło (jeżeli poszkodowany jest przytomny, a drogi oddechowe zatyka ciało obce np. guzik)
- początkowo bladość a następnie sinica
- utrata przytomności
- szarpiące ruchy brzucha i oddech rybi, którym nie towarzyszy ruch powietrza (wdech, wydech).
Niedrożność dróg oddechowych może mieć charakter pierwotny i wtórny. O niedrożności pierwotnej mówi się w sytuacji, w której wpierw zostały „zatkane' przez ciało obce drogi oddechowe, a utrata przytomności wystąpiła wtórnie - po około 20 - 30 sekundach. Jeżeli nie udrożni się dróg oddechowych to po około 3 - 5 minutach dochodzi do zatrzymania czynności serca. Niedrożność oddechowa mająca charakter wtórnej występuje w sytuacji, w której nieprzytomny leży na plecach; a zapadający się język spowodował wtórnie obturację dróg oddechowych. Udrożnienie dróg oddechowych ma na celu przywrócenie swobodnego przepływu gazów oddechowych (powietrza) pomiędzy atmosferą a płucami. Wyróżnia się dwa sposoby przywracania drożności dróg oddechowych: 1. bez przyrządowe (możliwe do wykonania w każdej sytuacji) 2 przyrządowe (możliwe do wykonania, kiedy dysponuje się specjalnymi urządzeniami).
Do sposobów bez przyrządowych udrażniania dróg oddechowych należą:
- odjęcie głowy
- odgięcie głowy i uniesienie żuchwy do szczęki
- odgięcie głowy, uniesienie żuchwy do szczęki i wysunięcie żuchwy tak, zęby siekacze żuchwy „wystawały" w stosunku do siekaczy szczęki
Do przyrządowych sposobów udrażniania dróg oddechowych zaliczamy wprowadzenie do dróg oddechowych:
- rurki ustno - gardłowej
- rurki ustno - gardłowej z gardłowym mankietem uszczelniającym (COPA)
- maski krtaniowej (LMA)
- rurki Safara
- rurki Susex
- rurki COMBITUBE
rurki dotchawiczej (intubacja).
Przyrządy służące do udrożnienia dróg oddechowych w sposób mechaniczny oddalają język od tylnej ściany gardła (rurki usto-gardłowe, nosowo-gardłowe, COPA Safara, Sussex), lub stanowią tzw. sztuczną drogą oddechową (rurka COMi-TUBE, rurka intubacyjna) Wprowadzenie pacjentowi do tchawicy rurki umożliwia podłączenie jej końcówki do worka oddechowego samorozrężalnego, lub do respiratora, a tym samym umożliwia wentylację mechaniczną. Uwacja: poszkodowanym u których podejrzewa się uszkodzenie kręgosłupa w odcinku szyjnym (wszyscy poszkodowani po urazach), przed przystąpieniem do udrażniania dróg oddechowych należy założyć kołnierz stabilizujący odcinek szyjny kręgosłupa (Schanz, Jackson, WIZLOC), aby udrożnić drogi oddechowe należy:
- odgiąć głowę: swoją dłoń położyć na okolicy czołowej poszkodowanego i delikatnie odgiąć głowę ku tyłowi pozostawiając wolny kciuk i palec wskazujący w celu zamknięcia nosa (gdyby poszkodowany wymagał wdrożenia oddechu zastępczego metodą usta-usta)
- N tym samym czasie końce palców drugiej dłoni należy położyć na Podbródek ofiary i podnieść żuchwę, aby udrożnić drogi oddechowe
- w przypadku wystąpienia jakichkolwiek trudności w udrożnieniu dróg oddechowych poszkodowanego należy położyć na wznak; pamiętając, że należy odwracać go przy pomocy minimum trzech ratowników; wydający polecenia - komendy zajmuje się jedynie stabilizacją głowy ratowanego (ochrona odcinka szyjnego kręgosłupa).
Po udrróżnieniu dróg oddechowych w ciągu 10 sekund należy (normalna czynność oddechowa wynosi od 10-20 oddechów/ minutę):
- wyczuwać ruch powietrza z ust ofiary na swoim policzku (CZUJ)
- wysłuchiwać nad ustami ofiary szmeru oddechowego (SŁUCHAJ)
- obserwować ruchy oddechowe (PATRZ).
Jeżeli po udrożnieniu bez przyrządowym poszkodowany zaczyna oddychać samodzielnie (wyczuwa się oddech - wydech z ust, zmienia się na różowe zabarwienie skóry zmienia się na różowe, warg uszu) można: . ułożyć go w pozycji bocznej ustalonej
wprowadzić rurkę ustno-gardłową (wprowadzenie rurki ustno-gardłowej umożliwia „oddalenie się" od twarzy poszkodowanego w celu oceny np. odniesionych obrażeń); zastosowanie rurki ustno-gardłowej jest przydatne w sytuacji, kiedy zachodzi konieczność prowadzenia wentylacji zastępczej workiem samorozprężalnym (resuscytatorem).
W tych sytuacjach należy okresowo sprawdzać czynność oddechową tak, zęby lak najszybciej rozpoznać niewydolność oddechową i bezdech. Jedyną przyrządową metodą przywrócenia drożności dróg oddechowych którą mogą wdrożyć ratownicy Straży Pożarnej jest wprowadzenie rurki ustno-gardłowej. Rurka ustno-gardłowa oddala język (podstawę języka) od tylnej ściany gardła, przywracając drogę dla przepływu powietrza, Wprowadzenie rurki ustno-gardłowej jest stosunkowo łatwe pod warunkiem, że wcześniej wykonywało się tę czynność choć kilka razy. Przed jej wprowadzeniem należy dobrać jej rozmiar (występują cztery rozmiary rurek ustno-gardłowych). Prawidłowo dobrana rurka ma długość odpowiadającą odległości pomiędzy brodą a kątem żuchwy poszkodowanego. W celu jej wprowadzenia należy:
- ująć rurkę prawą ręką (trzymając jej podstawę kciukiem, palcem wskazującym i środkowym)
- lewą ręką otworzyć usta poszkodowanego (używając kciuka i palca wskazującego lewej ręki)
- w linii środkowej ciała wprowadzić rurkę prostopadle do ust pamiętając, by krzywizna rurki skierowana była do dołu (odwrotnie niż by się wydawało)
- po wyczuciu delikatnego spadku oporu (koniec rurki osiągnął podniebienie miękkie) należy rurkę odwrócić o 180° ruchem „peryskopowym", wprowadzając ją na taką głębokość, aby margines nasadki oparł się o wargi poszkodowanego; końcówka prawidłowo wprowadzanej rurki powinna w gardzieli (w czasie wykonywania obrotu) znajdować się w stałym miejscu - nie powinna „obrysować" koła, ponieważ może to spowodować uszkodzenie śluzówki (krwawienie) i przemieszczenie rurki do np. zachyłka gruszkowatego.
Rurki ustno-gardłowej nie powinno się wprowadzać w następujących sytuacjach
- szczękościsk
- zachowane odruchy gardłowe (groźba ulania się treści żołądkowej do gardła i następowego jej przedostania się do dróg oddechowych)
- ruszające się zęby (przeciwwskazanie względne)
- krwawienie z dolnej części gardła.
Wśród powikłań związanych z wprowadzaniem rurki ustno-gardłowej wymienia się:
- uszkodzenie warg, zębów i podniebienia
- sprowokowanie odruchów wymiotnych, wymiotów i skurczu krtani. Pozycja bezpieczna ustalona
Pozycja bezpieczna ustalona (pozycja Sims'a) to ułożenie poszkodowanego na boku w taki sposób, aby przy utrzymaniu drożnych dróg oddechowych zapewnić warunki do odpływu z gardła (górnych dróg oddechowych) treści żołądkowej. Ułożenie poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej zmniejsza ryzyko aspiracji wymiocin do dróg oddechowych i ryzyko obturacji (zatkanie) np. językiem. Potencjalnym ryzykiem ułożenia w tej pozycji jest możliwość uszkodzenia rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym jeżeli nie pamiętało się o unieruchomieniu go (odchylenie głowy na bok). Ułożenie pacjenta w pozycji bocznej ustalonej obliguje ratownika do kontroli czynności oddechowej i krążenia poszkodowanego oraz do monitorowania krążenia obwodowego na kończynie górnej leżącej pod ofiarą (upośledzenie krążenia w uciśniętej ciałem kończynie). Technika układania w pozycji bezpiecznej ustalonej:
- zdjąć poszkodowanemu okulary, usunąć protezy zębowe (jeżeli te nie są stabilnie umocowane)
- uklęknąć obok ofiary i upewnić się, że jej obie kończyny dolne są wyprostowane
- udrożnić drogi oddechowe przez odgięcie głowy i uniesienie żuchwy
- ułożyć bliższą ratownikowi kończynę górną pod kątem prostym w stosunku do jego tułowia, zgiętą w stawie łokciowym i dłonią skierowaną ku górze
- położyć dalszą kończynę górną w poprzek klatki piersiowej i przyłożyć grzbiet ręki do bliższego stronie ratownika policzka ofiary
- drugą ręką chwycić dalszą kończynę dolną ofiary tuż powyżej kolana i podciągnąć ją do góry, pozostawiając stopę na podłożu
- przytrzymując rękę ofiary przyciśniętą do policzka, pociągnąć za nogę aby obrócić ofiarę na stronę ratownika
- ułożyć górną nogę ofiary w ten sposób, aby była zgięta pod kątem prostym zarówno w stawie biodrowym jak i kolanowym
- odchylić głowę ku tyłowi, aby zapewnić drożność dróg oddechowych
- jeżeli to konieczne należy poprawić rękę ofiary leżącą pod policzkiem w ten sposób, aby utrzymywała głowę w odchyleniu.
Od dech zastępczy (bezprzyrzgdowy - usta- usta) Jeżeli poszkodowany nie oddycha należy:
- odwrócić ofiarę na plecy (jeżeli jeszcze nie znajduje się w tej pozycji)
- usunąć z jamy ustnej ofiary jakiekolwiek widoczne ciała obce (luźne protezy
zębowe, wyłamane zęby, kęsy pokarmu) a wykonać dwa skuteczne wdmuchnięcia powietrza, z których każde powoduje uniesienie się klatki piersiowej:
- odgiąć głowę i unieść żuchwę
- zacisnąć część miękką nosa ofiary zamykając go palcem wskazującym i kciukiem ręki znajdującej się na jej czole
- otworzyć nieco usta ofiary, utrzymując podniesioną żuchwę; wykonać głęboki wdech i objąć szczelnie swoimi ustami usta ofiary
- wdmuchnąć powietrze przez usta ofiary w czasie 1.5-2 sekund, obserwując unoszenie się klatki piersiowej, jak przy normalnym oddychaniu (u dorosłych należy zwykle wdmuchnąć 450 - 950 ml powietrza); zalecenia Europejskiej Rady Resuscytacji polecają objętość oddechową 10 ml/ kg ciężaru ciała
- utrzymując odgiętą ku tyłowi głowę i podniesioną żuchwę należy odsunąć swoje usta od ust ofiary i obserwować opadanie klatki piersiowej podczas wydechu (wydostawanie się powietrza z płuc ratowanego)
- wykonać ponowny wdech i powtórzyć ww. sekwencję, aby wykonać w sumie dwa skuteczne wdmuchnięcia
- jeżeli występują trudności w osiągnięciu efektywnych oddechów:
- należy powtórnie sprawdzić jamę ustną poszkodowanego i usunąć ciała obce zamykające drogi oddechowe (toaleta dróg oddechowych); preferuje się tutaj wykorzystanie ręcznego urządzenia ssącego z zestawu PSP R1, lub PSP R2
- ponownie sprawdzić, czy głowa jest odpowiednio odgięta i czy jest uniesiona żuchwa
- w sumie należy wykonać pięć prób w celu osiągnięcia dwóch skutecznych oddechów
- ocenić oznaki krążenia ofiary:
- należy obserwować jakikolwiek ruch, włączając połykanie lub oddychanie (więcej niż okresowe westchnienia)
- sprawdzić tętno na tętnicy szyjnej (nie dłużej niż 10 sekund): wyjątek stanowią pacjenci wychłodzeni, u których badanie tętna można wydłużyć nawet do 50 sekund.
jeżeli jest się pewnym, że w ciągu 10 sekund można stwierdzić oznaki życia krążenia:
- kontynuować należy oddech zastępczy (aż do odzyskania oddechu własnego lub przejęcia akcji ratunkowej przez zespół medyczny)
- co 10 oddechów (lub co 1 minutę) sprawdzać oznaki krążenia, każdorazowo nie dłużej niż 10 sekund
- jeżeli ofiara zacznie oddychać spontanicznie, ale pozostaje nieprzytomna należy ją ułożyć w pozycji bocznej ustalonej; sprawdzić jej stan ogólny być przygotowanym do ponownego jej odwrócenia na plecy i wdrożenia oddechu zastępczego, gdyby przestała oddychać
- jeżeli nie stwierdza się oznak krążenia lub nie jest się pewnym jego obecności należy rozpocząć pośredni masaż serca. Zalecenia Europejskiej Rady Resuscytacji z 2000 roku sugerują, ab, ratownicy bez wykształcenia medycznego zamiast sprawdzania tętna na duzych tętnicach oceniali czynności życiowe: oddychanie, reakcję na głos i bodźce, poruszanie się poszkodowanego, czy kaszel Wyjaśnienia wymaga jakość natlenienia poszkodowanego w czasie prowadzenia wentylacji techniką usta-usta. Optymalne byłoby, żeby ofiara oddychała 100% tlenem. Podczas prowadzenia oddechu metodą usta - usta warunek ten jest jednak niemożliwy do spełnienia. Do płuc poszkodowanego dostarczany jest tlen (powietrze wydechowe) w stężeniu ok. 19 - 21% (prawie Tyle samo ile znajduje się w powietrzu - 20.96%). U każdego człowieka objętość oddechowa (ilość powietrza dostającego się do układu oddechowego w czasie wdechu) dzieli się na dwa przedziały: 1. powietrze, które bierze udział w wymianie gazowej (zajmuje tzw. przestrzeń pęcherzykową) 2. powietrze które nie bierze udziału w wymianie gazowej (znajduje się w drogach oddechowych: jamie nosowej, gardzieli, krtani, tchawicy, oskrzelach, oskrzelikach itd.); jego objętość wynosi ok.. 2 ml/ kilogram ciężaru ciała tj. u 70 kilogramowego człowieka ok. 140 ml. U poszkodowanego podobnie ok. 140 ml nie bierze udziału w wymianie gazowej, więc stężenie tlenu w tej objętości jest identyczne jak w powietrzu (21%). Zatem w czasie wydechu ratownika (który jest wdechem dla poszkodowanego tj. przestrzeni pęcherzykowej ratowanego dostaje się aż 280 ml dwutlenku węgla zawartego w powietrzu wydechowym ratownika zawartość tlenu jest zdecydowanie niewystarczająca dla zapewnienia idealnej wymiany gazowej i wnosi male natleniania poszkodowanego, ale daje mu przynajmniej szansę na wdrożenia oddechu zastępczego workiem samorozprężalnym ,butlą oddechową wzbogaconą tlenem. Oddech zastępczy (przyrządowy - workiem samorozprężalnym) Łatwiej i skuteczniej prowadzi się wentylację zastępczą u nie oddychającego poszkodowanego przy pomocy worka samorozprężalnego (resuscytatora). W tym przypadku jest pomocne użycie rurki ustno-gardłowej. Technika wentylacji opiera się o szczelne przyłożenie maski twarzowej do twarzy poszkodowanego i uciskanie drugą ręką worka samorozprężalnego z częstością normalnie oddychającego człowieka tj. 12x/ minutę. W sytuacji, kiedy oddech zastępczy prowadzony jest bez podawania tlenu objętość oddechowa powinna być zbliżona do 10 m!/ kg ciężaru ciała. Jeżeli wzbogaci się mieszaninę oddechową w tlen objętość oddechowa może być zmniejszona do 6-7 ml/ kg ciężaru ciafa. O prawidłowej wentylacji świadczyły będą objawy takie jak: unoszenie się klatki piersiowej, czy zmiana zabarwienia skóry ratowanego. Maskę przy twarzy poszkodowanego utrzymuje się. Kciuk i palec wskazujący lewej ręki (u praworęcznych) obejmuje miejsce połączenia zastawki jednokierunkowej worka oddechowego z maską. Palec środkowy i obrączkowy zbliżają do maski twarzowej żuchwę odginając jednocześnie głowę do tyłu. Mały palec spoczywa na tętnicy szyjnej badając tętno (na przyśrodkowej stronie mięśnia mostokowo-obojczykowo-sutkowego, na wysokości chrząstki iarczowatej). Aby zwiększyć dostarczanie tlenu do płuc ratowanego na zastawkę wdechową resuscytatora nakłada się worek rezerwuarowy, do którego dostarcza się tlen w objętości 15 litrów/ minutę. Worek samorozprężalny posiada w okolicy zastawki jednokierunkowej zastawkę ciśnieniową (Child - dziecko; Adult –dorosły.Jeżeli udziela się pomocy dziecku zastawka MUSI być ustawiona na opcję Child (dzięki temu ciśnienie wdechu nie przekroczy 30 cm słupa wody) Prowadzenie oddechu zastępczego u dorosłego obliguje ratownika do przełączenia zastawki w opcję Adult (ciśnienie wdechu nie przekroczy wówczas 100 cm H2O). Chroni to płuca ratowanego przed urazem ciśnieniowym i wystąpieniem odmy opłucnowej. Niebezpieczeństwem prowadzenia wentylacji workiem samorozprężalnym jest możliwość przedostania się gazów wdechowych do .żołądka ratowanego. Przedostanie się gazów powoduje wzrost ciśnienia w żołądku i może stać się przyczyną ulania treści pokarmowej z następową jej aspiracją do dróg oddechowych. Zapobiec temu można przez:
- prawidłowe odgięcie głowy
- uniesienie żuchwy
- wprowadzenie rurki ustno-gardłowej
- wykonywanie wolnych wdechów
- obserwację ruchów oddechowych klatki piersiowej
wykonanie tzw. manewru Sellica (tylko doświadczeni ratownicy
Krtań składa się z kilku chrząstek. Kształt jednej z nich przypomina pierścień, którego „grubsza" część bliższa jest przełykowi. Manewr Sellica polega na uciśnięciu chrząstki pierścieniowatej (w krtani; poniżej chrząstki tarczowatej -jabłko Adama), w wyniku czego „grusza" część uciska przełyk, zamykając jego światło. Dzięki temu zmniejsza się możliwość ulania treści pokarmowej z żołądka do gardła, a stamtąd do dróg oddechowych. Prawidłowo siłę, którą należy działać na chrząstkę pierścieniowatą ocenia się na 4.5 kg/ cm2. Powierzchnia chrząstki wynosi ok. 2 cm2, zatem należy zadziałać siłą ok. 9 kg. Zabieg ten należy wykonywać przez cały czas prowadzenia wentylacji zastępczej. Zadławienie (rękoczyn Heimlicha) Ciało obce w górnych drogach oddechowych wyzwala odruch kaszlowy u większości przytomnych i u części nieprzytomnych pacjentów pod warunkiem, że mają oni zachowane odruchy gardłowe, Odruch kaszlowy jest najsilniejszym odruchem obronnym, w wyniku czego wydostające się pod dużym ciśnieniem powietrze z płuc może spowodować usunięcie ciała obcego. Niekiedy się zdarza, że ciało obce „klinuje się" w drogach oddechowych i pomimo istnienia nawet silnych odruchów i tak dochodzi do zatkania (obturacji) dróg oddechowych. Wśród przyczyn tego stanu wymienia się:
- rozmiar ciała obcego (które „wbija się" w śluzówkę gardzieli, krtani, czy tchawicy)
- reaktywność błony śluzowej układu oddechowego (ciało obce wyzwala obrzęk śluzówki prowadząc do „uszczelnienia się" ciała obcego w drogach oddechowych)
- możliwość pęcznienia ciała obcego (orzech, fasola i „doszczelniania się" go w drogach oddechowych)
- aspirację (wciągnięcia ciała obcego do dróg oddechowych) ciała obcego na wydechu, co uniemożliwia nabranie przez poszkodowanego wdechu (nawet przy obecnym odruchu kaszlowym).
Objawami obecności ciała obcego w drogach oddechowych jest:
- gwałtowne wystąpienie objawów (świadkowie zdarzenia czasami widzieli ofiarę trzymającą coś w ustach przed incydentem)
- niepokój psychoruchowy z silną dusznością
- niekiedy świst wdechowo-wydechowy (jeżeli ciało obce nie spowodowało całkowitej obturacji dróg oddechowych)
- chwytanie się ofiary za gardło
- bezgłos
- szybko występująca sinica (pobudzona i przestraszona ofiara zużywa znaczne ilości tlenu)
- ruchy oddechowe nie pociągające za sobą ruchu powietrza i szmeru oddechowego
- utrata przytomności
- zgon.
Jeżeli ofiara kaszle nie należy robić nic (poza zachęcaniem jej do kaszlu i psychicznym wsparciem; nie znajduje tutaj uzasadnienia polecenie uniesienia kończyn górnych). Jeżeli ofiara przestaje kaszleć, pojawiają się cechy zmęczenia, osłabienia i zaburzeń oddechu (z sinicą), ale jest przytomna należy: pozostawić ja w zastanym ułożeniu, usuwając w jamy ustnej widoczne protezy i fragmenty jedzenia u jeżeli ofiara stoi lub siedzi):
- stanąć z boku i nieco z tyłu
- podtrzymać jedną ręką jej klatkę piersiową i pochylić ja do przodu w taki sposób, aby uwolnione ciało obce wydostało się z jamy ustnej, ale nie przesunęło się w głąb dróg oddechowych
- nadgarstkiem drugiej ręki wykonać pięć mocnych uderzeń pomiędzy łopatkami ofiary
jeżeli ofiara leży:
- klęknąć obok niej i odwrócić ją twarzą w swoim kierunku (ratownika)
- podtrzymać jej klatkę piersiową swoim udem
- nadgarstkiem drugiej ręki wykonać pięć mocnych uderzeń pomiędzy łopatkami ofiary.
Jeżeli prowadzone zabiegi nie przynoszą efektu, a stan ofiary pogarsza się należy wykonać uciśnięcia nadbrzusza: J jeżeli ofiara stoi lub siedzi należy:
- stanąć za ofiarą i swoimi ramionami objąć górną część jamy brzusznej
- upewnić się, że ofiara jest dostatecznie pochylona do przodu w taki sposób, aby uwolnione ciało obce wydostało się raczej na zewnątrz przez usta, a nie przesunęło się w głąb dróg oddechowych
- zacisnąć pięść i umieścić ją pomiędzy pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym ofiary; zacisnąć drugą rękę na swoim nadgarstku
- energicznie pociągnąć do siebie i ku górze; ciało obce powinno zostać wypchnięte i wydostać się przez usta
-jeżeli ofiara leży :
- należy odwrócić ją na plecy
- klęknąć nad ofiarą okrakiem
- ułożyć nadgarstek jednej ręki w górnej części nadbrzusza pomiędzy pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym; należy uważać żeby nie złamać wyrostka mieczykowatego
- ułożyć drugą rękę na pierwszej i pchnąć mocno w dół i w stronę głowy ofiary; jeżeli ciało obce nie zostało wypchnięte należy powtórzyć ww. manewr do pięciu razy
- jeżeli ciało obce ciągle nie zostało usunięte należy ponownie sprawdzić jamę ustną, czy przeszkody nie da się usunąć palcami oraz kontynuować naprzemiennie uderzenia w plecy (5x) i uciśnięcia nadbrzusza (5x).
Jeżeli w czasie prowadzonych czynności dojdzie u ofiary do zatrzymania krążenia (najczęściej w mechanizmie asystolii - bezruchu komór serca) należy wdrożyć czynności resuscytacyjne. Zatrzymanie krążenia powoduje bowiem utratę napięcia mięśniowego (zniesienie łuku odruchowego; ciała buławkowate; w tym również mięśniówki oskrzeli) i ustąpienie obrzęku śluzówki dróg oddechowych w miejscu przylegania do niej ciała obcego. Zastosowanie oddechu zastępczego techniką usta-usta, lub przy pomocy worka samorozprężalnego jest w stanie „wcisnąć" ciało obce do jednego z dwóch oskrzeli głównych. Działanie to może spowodować, że jedno płuco będzie wyłączone z wentylacji (oskrzele zatkane ciałem obcym), ale drugie będzie brało udział w wymianie gazowej. Wzbogacenie mieszaniny oddechowej tlenem może ułatwić powrót czynności serca (w wyniku prowadzenia zabiegów reanimacyjnych). Zalecenia Europejskiej Rady Resuscytacji z 2000 roku sugerują, aby ratowników bez wykształcenia medycznego nie szkolić w dokonywaniu prób usunięcia ciała obcego z dróg oddechowych nieprzytomnego. W takim przypadku zaleca się wdrożenie czynności zgodnych z zasadami resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Istnieją bowiem dowody, że ciśnienie w drogach oddechowych wytwarzane przez pośredni masaż serca jest wyższe, niż przy rękoczynie Heimlicha. Dlatego pośredni masaż serca może być bardziej skuteczny. Ratownicy z wykształceniem medycznym nadal są zobowiązani do prób usunięcia ciała obcego z dróg oddechowych. rozluźnienie napiętych mięśni brzucha; efekt ulega zwiększeniu po dodatkowym uniesieniu wezgłowia) Ułożenie przeciwwstrząsowe (pozycja Trendelenburga - oś stanowi pas poszkodowanego; ułożenie jest możliwe jedynie po ułożeniu poszkodowanego na specjalnym stole, kiedy płasko ułożonego pacjenta można skierować unosząc mu nogi do góry - jednocześnie głowa i wezgłowie przemieszczają się ku dołowi o 15 stopni). Ułożenie z uniesionym tułowiem (wykorzystuje się je przy niewielkiej duszności i w stanach charakteryzujących się przekrwieniem głowy; ułożenie to jest ułożeniem z wyboru u poszkodowanych oddychających spontanicznie po urazach czaszkowo- mózgowych z zachowanymi odruchami gardłowymi). Pozycja półsiedząca (wykorzystywana u poszkodowanych z ciężką dusznością).
Źródło: ABC STRAŻAKA OCHOTNIKA
- prawidłowej funkcji układu oddechowego
- prawidłowej pracy serca
- prawidłowego składu krwi (m.in. liczba erytrocytów, stężenie hemoglobiny) .
- prawidłowego napięcia naczyń krwionośnych.
Przyczyny zaburzeń oddechowych
Najczęstszą przyczyną niewydolności oddechowej u nieprzytomnych jest niedrożność górnych dróg oddechowych. Niedrożność górnych dróg oddechowych jest najczęściej spowodowana:
- zapadaniem się języka, który wskutek zmniejszonego napięcia zatyka górne drogi oddechowe
- ciałem obcym (wyłamane zęby, proteza, cukierki, guziki, orzeszki )
- krwią (przyczyna ta stanowi poważne zagrożenie; związane jest to z tym, że wynaczyniona krew krzepnąc, powodując powstanie elastycznego korka, który pomimo przebicia przez np. cewnik do odsysania uległ zasklepieniu po jego usunięciu)
- wymiocinami (aspiracją treści pokarmowej)
- utopieniem
- przysypaniem
- uduszeniem, powieszeniem
- chorobami dróg oddechowych
- obrzękiem górnych dróg oddechowych, spowodowanym ukąszeniem owada.
Objawami niedrożności dróg oddechowych są:
- bezdech (brak oddechu)
- niepokój poszkodowanego z łapaniem się za gardło (jeżeli poszkodowany jest przytomny, a drogi oddechowe zatyka ciało obce np. guzik)
- początkowo bladość a następnie sinica
- utrata przytomności
- szarpiące ruchy brzucha i oddech rybi, którym nie towarzyszy ruch powietrza (wdech, wydech).
Niedrożność dróg oddechowych może mieć charakter pierwotny i wtórny. O niedrożności pierwotnej mówi się w sytuacji, w której wpierw zostały „zatkane' przez ciało obce drogi oddechowe, a utrata przytomności wystąpiła wtórnie - po około 20 - 30 sekundach. Jeżeli nie udrożni się dróg oddechowych to po około 3 - 5 minutach dochodzi do zatrzymania czynności serca. Niedrożność oddechowa mająca charakter wtórnej występuje w sytuacji, w której nieprzytomny leży na plecach; a zapadający się język spowodował wtórnie obturację dróg oddechowych. Udrożnienie dróg oddechowych ma na celu przywrócenie swobodnego przepływu gazów oddechowych (powietrza) pomiędzy atmosferą a płucami. Wyróżnia się dwa sposoby przywracania drożności dróg oddechowych: 1. bez przyrządowe (możliwe do wykonania w każdej sytuacji) 2 przyrządowe (możliwe do wykonania, kiedy dysponuje się specjalnymi urządzeniami).
Do sposobów bez przyrządowych udrażniania dróg oddechowych należą:
- odjęcie głowy
- odgięcie głowy i uniesienie żuchwy do szczęki
- odgięcie głowy, uniesienie żuchwy do szczęki i wysunięcie żuchwy tak, zęby siekacze żuchwy „wystawały" w stosunku do siekaczy szczęki
Do przyrządowych sposobów udrażniania dróg oddechowych zaliczamy wprowadzenie do dróg oddechowych:
- rurki ustno - gardłowej
- rurki ustno - gardłowej z gardłowym mankietem uszczelniającym (COPA)
- maski krtaniowej (LMA)
- rurki Safara
- rurki Susex
- rurki COMBITUBE
rurki dotchawiczej (intubacja).
Przyrządy służące do udrożnienia dróg oddechowych w sposób mechaniczny oddalają język od tylnej ściany gardła (rurki usto-gardłowe, nosowo-gardłowe, COPA Safara, Sussex), lub stanowią tzw. sztuczną drogą oddechową (rurka COMi-TUBE, rurka intubacyjna) Wprowadzenie pacjentowi do tchawicy rurki umożliwia podłączenie jej końcówki do worka oddechowego samorozrężalnego, lub do respiratora, a tym samym umożliwia wentylację mechaniczną. Uwacja: poszkodowanym u których podejrzewa się uszkodzenie kręgosłupa w odcinku szyjnym (wszyscy poszkodowani po urazach), przed przystąpieniem do udrażniania dróg oddechowych należy założyć kołnierz stabilizujący odcinek szyjny kręgosłupa (Schanz, Jackson, WIZLOC), aby udrożnić drogi oddechowe należy:
- odgiąć głowę: swoją dłoń położyć na okolicy czołowej poszkodowanego i delikatnie odgiąć głowę ku tyłowi pozostawiając wolny kciuk i palec wskazujący w celu zamknięcia nosa (gdyby poszkodowany wymagał wdrożenia oddechu zastępczego metodą usta-usta)
- N tym samym czasie końce palców drugiej dłoni należy położyć na Podbródek ofiary i podnieść żuchwę, aby udrożnić drogi oddechowe
- w przypadku wystąpienia jakichkolwiek trudności w udrożnieniu dróg oddechowych poszkodowanego należy położyć na wznak; pamiętając, że należy odwracać go przy pomocy minimum trzech ratowników; wydający polecenia - komendy zajmuje się jedynie stabilizacją głowy ratowanego (ochrona odcinka szyjnego kręgosłupa).
Po udrróżnieniu dróg oddechowych w ciągu 10 sekund należy (normalna czynność oddechowa wynosi od 10-20 oddechów/ minutę):
- wyczuwać ruch powietrza z ust ofiary na swoim policzku (CZUJ)
- wysłuchiwać nad ustami ofiary szmeru oddechowego (SŁUCHAJ)
- obserwować ruchy oddechowe (PATRZ).
Jeżeli po udrożnieniu bez przyrządowym poszkodowany zaczyna oddychać samodzielnie (wyczuwa się oddech - wydech z ust, zmienia się na różowe zabarwienie skóry zmienia się na różowe, warg uszu) można: . ułożyć go w pozycji bocznej ustalonej
wprowadzić rurkę ustno-gardłową (wprowadzenie rurki ustno-gardłowej umożliwia „oddalenie się" od twarzy poszkodowanego w celu oceny np. odniesionych obrażeń); zastosowanie rurki ustno-gardłowej jest przydatne w sytuacji, kiedy zachodzi konieczność prowadzenia wentylacji zastępczej workiem samorozprężalnym (resuscytatorem).
W tych sytuacjach należy okresowo sprawdzać czynność oddechową tak, zęby lak najszybciej rozpoznać niewydolność oddechową i bezdech. Jedyną przyrządową metodą przywrócenia drożności dróg oddechowych którą mogą wdrożyć ratownicy Straży Pożarnej jest wprowadzenie rurki ustno-gardłowej. Rurka ustno-gardłowa oddala język (podstawę języka) od tylnej ściany gardła, przywracając drogę dla przepływu powietrza, Wprowadzenie rurki ustno-gardłowej jest stosunkowo łatwe pod warunkiem, że wcześniej wykonywało się tę czynność choć kilka razy. Przed jej wprowadzeniem należy dobrać jej rozmiar (występują cztery rozmiary rurek ustno-gardłowych). Prawidłowo dobrana rurka ma długość odpowiadającą odległości pomiędzy brodą a kątem żuchwy poszkodowanego. W celu jej wprowadzenia należy:
- ująć rurkę prawą ręką (trzymając jej podstawę kciukiem, palcem wskazującym i środkowym)
- lewą ręką otworzyć usta poszkodowanego (używając kciuka i palca wskazującego lewej ręki)
- w linii środkowej ciała wprowadzić rurkę prostopadle do ust pamiętając, by krzywizna rurki skierowana była do dołu (odwrotnie niż by się wydawało)
- po wyczuciu delikatnego spadku oporu (koniec rurki osiągnął podniebienie miękkie) należy rurkę odwrócić o 180° ruchem „peryskopowym", wprowadzając ją na taką głębokość, aby margines nasadki oparł się o wargi poszkodowanego; końcówka prawidłowo wprowadzanej rurki powinna w gardzieli (w czasie wykonywania obrotu) znajdować się w stałym miejscu - nie powinna „obrysować" koła, ponieważ może to spowodować uszkodzenie śluzówki (krwawienie) i przemieszczenie rurki do np. zachyłka gruszkowatego.
Rurki ustno-gardłowej nie powinno się wprowadzać w następujących sytuacjach
- szczękościsk
- zachowane odruchy gardłowe (groźba ulania się treści żołądkowej do gardła i następowego jej przedostania się do dróg oddechowych)
- ruszające się zęby (przeciwwskazanie względne)
- krwawienie z dolnej części gardła.
Wśród powikłań związanych z wprowadzaniem rurki ustno-gardłowej wymienia się:
- uszkodzenie warg, zębów i podniebienia
- sprowokowanie odruchów wymiotnych, wymiotów i skurczu krtani. Pozycja bezpieczna ustalona
Pozycja bezpieczna ustalona (pozycja Sims'a) to ułożenie poszkodowanego na boku w taki sposób, aby przy utrzymaniu drożnych dróg oddechowych zapewnić warunki do odpływu z gardła (górnych dróg oddechowych) treści żołądkowej. Ułożenie poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej zmniejsza ryzyko aspiracji wymiocin do dróg oddechowych i ryzyko obturacji (zatkanie) np. językiem. Potencjalnym ryzykiem ułożenia w tej pozycji jest możliwość uszkodzenia rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym jeżeli nie pamiętało się o unieruchomieniu go (odchylenie głowy na bok). Ułożenie pacjenta w pozycji bocznej ustalonej obliguje ratownika do kontroli czynności oddechowej i krążenia poszkodowanego oraz do monitorowania krążenia obwodowego na kończynie górnej leżącej pod ofiarą (upośledzenie krążenia w uciśniętej ciałem kończynie). Technika układania w pozycji bezpiecznej ustalonej:
- zdjąć poszkodowanemu okulary, usunąć protezy zębowe (jeżeli te nie są stabilnie umocowane)
- uklęknąć obok ofiary i upewnić się, że jej obie kończyny dolne są wyprostowane
- udrożnić drogi oddechowe przez odgięcie głowy i uniesienie żuchwy
- ułożyć bliższą ratownikowi kończynę górną pod kątem prostym w stosunku do jego tułowia, zgiętą w stawie łokciowym i dłonią skierowaną ku górze
- położyć dalszą kończynę górną w poprzek klatki piersiowej i przyłożyć grzbiet ręki do bliższego stronie ratownika policzka ofiary
- drugą ręką chwycić dalszą kończynę dolną ofiary tuż powyżej kolana i podciągnąć ją do góry, pozostawiając stopę na podłożu
- przytrzymując rękę ofiary przyciśniętą do policzka, pociągnąć za nogę aby obrócić ofiarę na stronę ratownika
- ułożyć górną nogę ofiary w ten sposób, aby była zgięta pod kątem prostym zarówno w stawie biodrowym jak i kolanowym
- odchylić głowę ku tyłowi, aby zapewnić drożność dróg oddechowych
- jeżeli to konieczne należy poprawić rękę ofiary leżącą pod policzkiem w ten sposób, aby utrzymywała głowę w odchyleniu.
Od dech zastępczy (bezprzyrzgdowy - usta- usta) Jeżeli poszkodowany nie oddycha należy:
- odwrócić ofiarę na plecy (jeżeli jeszcze nie znajduje się w tej pozycji)
- usunąć z jamy ustnej ofiary jakiekolwiek widoczne ciała obce (luźne protezy
zębowe, wyłamane zęby, kęsy pokarmu) a wykonać dwa skuteczne wdmuchnięcia powietrza, z których każde powoduje uniesienie się klatki piersiowej:
- odgiąć głowę i unieść żuchwę
- zacisnąć część miękką nosa ofiary zamykając go palcem wskazującym i kciukiem ręki znajdującej się na jej czole
- otworzyć nieco usta ofiary, utrzymując podniesioną żuchwę; wykonać głęboki wdech i objąć szczelnie swoimi ustami usta ofiary
- wdmuchnąć powietrze przez usta ofiary w czasie 1.5-2 sekund, obserwując unoszenie się klatki piersiowej, jak przy normalnym oddychaniu (u dorosłych należy zwykle wdmuchnąć 450 - 950 ml powietrza); zalecenia Europejskiej Rady Resuscytacji polecają objętość oddechową 10 ml/ kg ciężaru ciała
- utrzymując odgiętą ku tyłowi głowę i podniesioną żuchwę należy odsunąć swoje usta od ust ofiary i obserwować opadanie klatki piersiowej podczas wydechu (wydostawanie się powietrza z płuc ratowanego)
- wykonać ponowny wdech i powtórzyć ww. sekwencję, aby wykonać w sumie dwa skuteczne wdmuchnięcia
- jeżeli występują trudności w osiągnięciu efektywnych oddechów:
- należy powtórnie sprawdzić jamę ustną poszkodowanego i usunąć ciała obce zamykające drogi oddechowe (toaleta dróg oddechowych); preferuje się tutaj wykorzystanie ręcznego urządzenia ssącego z zestawu PSP R1, lub PSP R2
- ponownie sprawdzić, czy głowa jest odpowiednio odgięta i czy jest uniesiona żuchwa
- w sumie należy wykonać pięć prób w celu osiągnięcia dwóch skutecznych oddechów
- ocenić oznaki krążenia ofiary:
- należy obserwować jakikolwiek ruch, włączając połykanie lub oddychanie (więcej niż okresowe westchnienia)
- sprawdzić tętno na tętnicy szyjnej (nie dłużej niż 10 sekund): wyjątek stanowią pacjenci wychłodzeni, u których badanie tętna można wydłużyć nawet do 50 sekund.
jeżeli jest się pewnym, że w ciągu 10 sekund można stwierdzić oznaki życia krążenia:
- kontynuować należy oddech zastępczy (aż do odzyskania oddechu własnego lub przejęcia akcji ratunkowej przez zespół medyczny)
- co 10 oddechów (lub co 1 minutę) sprawdzać oznaki krążenia, każdorazowo nie dłużej niż 10 sekund
- jeżeli ofiara zacznie oddychać spontanicznie, ale pozostaje nieprzytomna należy ją ułożyć w pozycji bocznej ustalonej; sprawdzić jej stan ogólny być przygotowanym do ponownego jej odwrócenia na plecy i wdrożenia oddechu zastępczego, gdyby przestała oddychać
- jeżeli nie stwierdza się oznak krążenia lub nie jest się pewnym jego obecności należy rozpocząć pośredni masaż serca. Zalecenia Europejskiej Rady Resuscytacji z 2000 roku sugerują, ab, ratownicy bez wykształcenia medycznego zamiast sprawdzania tętna na duzych tętnicach oceniali czynności życiowe: oddychanie, reakcję na głos i bodźce, poruszanie się poszkodowanego, czy kaszel Wyjaśnienia wymaga jakość natlenienia poszkodowanego w czasie prowadzenia wentylacji techniką usta-usta. Optymalne byłoby, żeby ofiara oddychała 100% tlenem. Podczas prowadzenia oddechu metodą usta - usta warunek ten jest jednak niemożliwy do spełnienia. Do płuc poszkodowanego dostarczany jest tlen (powietrze wydechowe) w stężeniu ok. 19 - 21% (prawie Tyle samo ile znajduje się w powietrzu - 20.96%). U każdego człowieka objętość oddechowa (ilość powietrza dostającego się do układu oddechowego w czasie wdechu) dzieli się na dwa przedziały: 1. powietrze, które bierze udział w wymianie gazowej (zajmuje tzw. przestrzeń pęcherzykową) 2. powietrze które nie bierze udziału w wymianie gazowej (znajduje się w drogach oddechowych: jamie nosowej, gardzieli, krtani, tchawicy, oskrzelach, oskrzelikach itd.); jego objętość wynosi ok.. 2 ml/ kilogram ciężaru ciała tj. u 70 kilogramowego człowieka ok. 140 ml. U poszkodowanego podobnie ok. 140 ml nie bierze udziału w wymianie gazowej, więc stężenie tlenu w tej objętości jest identyczne jak w powietrzu (21%). Zatem w czasie wydechu ratownika (który jest wdechem dla poszkodowanego tj. przestrzeni pęcherzykowej ratowanego dostaje się aż 280 ml dwutlenku węgla zawartego w powietrzu wydechowym ratownika zawartość tlenu jest zdecydowanie niewystarczająca dla zapewnienia idealnej wymiany gazowej i wnosi male natleniania poszkodowanego, ale daje mu przynajmniej szansę na wdrożenia oddechu zastępczego workiem samorozprężalnym ,butlą oddechową wzbogaconą tlenem. Oddech zastępczy (przyrządowy - workiem samorozprężalnym) Łatwiej i skuteczniej prowadzi się wentylację zastępczą u nie oddychającego poszkodowanego przy pomocy worka samorozprężalnego (resuscytatora). W tym przypadku jest pomocne użycie rurki ustno-gardłowej. Technika wentylacji opiera się o szczelne przyłożenie maski twarzowej do twarzy poszkodowanego i uciskanie drugą ręką worka samorozprężalnego z częstością normalnie oddychającego człowieka tj. 12x/ minutę. W sytuacji, kiedy oddech zastępczy prowadzony jest bez podawania tlenu objętość oddechowa powinna być zbliżona do 10 m!/ kg ciężaru ciała. Jeżeli wzbogaci się mieszaninę oddechową w tlen objętość oddechowa może być zmniejszona do 6-7 ml/ kg ciężaru ciafa. O prawidłowej wentylacji świadczyły będą objawy takie jak: unoszenie się klatki piersiowej, czy zmiana zabarwienia skóry ratowanego. Maskę przy twarzy poszkodowanego utrzymuje się. Kciuk i palec wskazujący lewej ręki (u praworęcznych) obejmuje miejsce połączenia zastawki jednokierunkowej worka oddechowego z maską. Palec środkowy i obrączkowy zbliżają do maski twarzowej żuchwę odginając jednocześnie głowę do tyłu. Mały palec spoczywa na tętnicy szyjnej badając tętno (na przyśrodkowej stronie mięśnia mostokowo-obojczykowo-sutkowego, na wysokości chrząstki iarczowatej). Aby zwiększyć dostarczanie tlenu do płuc ratowanego na zastawkę wdechową resuscytatora nakłada się worek rezerwuarowy, do którego dostarcza się tlen w objętości 15 litrów/ minutę. Worek samorozprężalny posiada w okolicy zastawki jednokierunkowej zastawkę ciśnieniową (Child - dziecko; Adult –dorosły.Jeżeli udziela się pomocy dziecku zastawka MUSI być ustawiona na opcję Child (dzięki temu ciśnienie wdechu nie przekroczy 30 cm słupa wody) Prowadzenie oddechu zastępczego u dorosłego obliguje ratownika do przełączenia zastawki w opcję Adult (ciśnienie wdechu nie przekroczy wówczas 100 cm H2O). Chroni to płuca ratowanego przed urazem ciśnieniowym i wystąpieniem odmy opłucnowej. Niebezpieczeństwem prowadzenia wentylacji workiem samorozprężalnym jest możliwość przedostania się gazów wdechowych do .żołądka ratowanego. Przedostanie się gazów powoduje wzrost ciśnienia w żołądku i może stać się przyczyną ulania treści pokarmowej z następową jej aspiracją do dróg oddechowych. Zapobiec temu można przez:
- prawidłowe odgięcie głowy
- uniesienie żuchwy
- wprowadzenie rurki ustno-gardłowej
- wykonywanie wolnych wdechów
- obserwację ruchów oddechowych klatki piersiowej
wykonanie tzw. manewru Sellica (tylko doświadczeni ratownicy
Krtań składa się z kilku chrząstek. Kształt jednej z nich przypomina pierścień, którego „grubsza" część bliższa jest przełykowi. Manewr Sellica polega na uciśnięciu chrząstki pierścieniowatej (w krtani; poniżej chrząstki tarczowatej -jabłko Adama), w wyniku czego „grusza" część uciska przełyk, zamykając jego światło. Dzięki temu zmniejsza się możliwość ulania treści pokarmowej z żołądka do gardła, a stamtąd do dróg oddechowych. Prawidłowo siłę, którą należy działać na chrząstkę pierścieniowatą ocenia się na 4.5 kg/ cm2. Powierzchnia chrząstki wynosi ok. 2 cm2, zatem należy zadziałać siłą ok. 9 kg. Zabieg ten należy wykonywać przez cały czas prowadzenia wentylacji zastępczej. Zadławienie (rękoczyn Heimlicha) Ciało obce w górnych drogach oddechowych wyzwala odruch kaszlowy u większości przytomnych i u części nieprzytomnych pacjentów pod warunkiem, że mają oni zachowane odruchy gardłowe, Odruch kaszlowy jest najsilniejszym odruchem obronnym, w wyniku czego wydostające się pod dużym ciśnieniem powietrze z płuc może spowodować usunięcie ciała obcego. Niekiedy się zdarza, że ciało obce „klinuje się" w drogach oddechowych i pomimo istnienia nawet silnych odruchów i tak dochodzi do zatkania (obturacji) dróg oddechowych. Wśród przyczyn tego stanu wymienia się:
- rozmiar ciała obcego (które „wbija się" w śluzówkę gardzieli, krtani, czy tchawicy)
- reaktywność błony śluzowej układu oddechowego (ciało obce wyzwala obrzęk śluzówki prowadząc do „uszczelnienia się" ciała obcego w drogach oddechowych)
- możliwość pęcznienia ciała obcego (orzech, fasola i „doszczelniania się" go w drogach oddechowych)
- aspirację (wciągnięcia ciała obcego do dróg oddechowych) ciała obcego na wydechu, co uniemożliwia nabranie przez poszkodowanego wdechu (nawet przy obecnym odruchu kaszlowym).
Objawami obecności ciała obcego w drogach oddechowych jest:
- gwałtowne wystąpienie objawów (świadkowie zdarzenia czasami widzieli ofiarę trzymającą coś w ustach przed incydentem)
- niepokój psychoruchowy z silną dusznością
- niekiedy świst wdechowo-wydechowy (jeżeli ciało obce nie spowodowało całkowitej obturacji dróg oddechowych)
- chwytanie się ofiary za gardło
- bezgłos
- szybko występująca sinica (pobudzona i przestraszona ofiara zużywa znaczne ilości tlenu)
- ruchy oddechowe nie pociągające za sobą ruchu powietrza i szmeru oddechowego
- utrata przytomności
- zgon.
Jeżeli ofiara kaszle nie należy robić nic (poza zachęcaniem jej do kaszlu i psychicznym wsparciem; nie znajduje tutaj uzasadnienia polecenie uniesienia kończyn górnych). Jeżeli ofiara przestaje kaszleć, pojawiają się cechy zmęczenia, osłabienia i zaburzeń oddechu (z sinicą), ale jest przytomna należy: pozostawić ja w zastanym ułożeniu, usuwając w jamy ustnej widoczne protezy i fragmenty jedzenia u jeżeli ofiara stoi lub siedzi):
- stanąć z boku i nieco z tyłu
- podtrzymać jedną ręką jej klatkę piersiową i pochylić ja do przodu w taki sposób, aby uwolnione ciało obce wydostało się z jamy ustnej, ale nie przesunęło się w głąb dróg oddechowych
- nadgarstkiem drugiej ręki wykonać pięć mocnych uderzeń pomiędzy łopatkami ofiary
jeżeli ofiara leży:
- klęknąć obok niej i odwrócić ją twarzą w swoim kierunku (ratownika)
- podtrzymać jej klatkę piersiową swoim udem
- nadgarstkiem drugiej ręki wykonać pięć mocnych uderzeń pomiędzy łopatkami ofiary.
Jeżeli prowadzone zabiegi nie przynoszą efektu, a stan ofiary pogarsza się należy wykonać uciśnięcia nadbrzusza: J jeżeli ofiara stoi lub siedzi należy:
- stanąć za ofiarą i swoimi ramionami objąć górną część jamy brzusznej
- upewnić się, że ofiara jest dostatecznie pochylona do przodu w taki sposób, aby uwolnione ciało obce wydostało się raczej na zewnątrz przez usta, a nie przesunęło się w głąb dróg oddechowych
- zacisnąć pięść i umieścić ją pomiędzy pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym ofiary; zacisnąć drugą rękę na swoim nadgarstku
- energicznie pociągnąć do siebie i ku górze; ciało obce powinno zostać wypchnięte i wydostać się przez usta
-jeżeli ofiara leży :
- należy odwrócić ją na plecy
- klęknąć nad ofiarą okrakiem
- ułożyć nadgarstek jednej ręki w górnej części nadbrzusza pomiędzy pępkiem a wyrostkiem mieczykowatym; należy uważać żeby nie złamać wyrostka mieczykowatego
- ułożyć drugą rękę na pierwszej i pchnąć mocno w dół i w stronę głowy ofiary; jeżeli ciało obce nie zostało wypchnięte należy powtórzyć ww. manewr do pięciu razy
- jeżeli ciało obce ciągle nie zostało usunięte należy ponownie sprawdzić jamę ustną, czy przeszkody nie da się usunąć palcami oraz kontynuować naprzemiennie uderzenia w plecy (5x) i uciśnięcia nadbrzusza (5x).
Jeżeli w czasie prowadzonych czynności dojdzie u ofiary do zatrzymania krążenia (najczęściej w mechanizmie asystolii - bezruchu komór serca) należy wdrożyć czynności resuscytacyjne. Zatrzymanie krążenia powoduje bowiem utratę napięcia mięśniowego (zniesienie łuku odruchowego; ciała buławkowate; w tym również mięśniówki oskrzeli) i ustąpienie obrzęku śluzówki dróg oddechowych w miejscu przylegania do niej ciała obcego. Zastosowanie oddechu zastępczego techniką usta-usta, lub przy pomocy worka samorozprężalnego jest w stanie „wcisnąć" ciało obce do jednego z dwóch oskrzeli głównych. Działanie to może spowodować, że jedno płuco będzie wyłączone z wentylacji (oskrzele zatkane ciałem obcym), ale drugie będzie brało udział w wymianie gazowej. Wzbogacenie mieszaniny oddechowej tlenem może ułatwić powrót czynności serca (w wyniku prowadzenia zabiegów reanimacyjnych). Zalecenia Europejskiej Rady Resuscytacji z 2000 roku sugerują, aby ratowników bez wykształcenia medycznego nie szkolić w dokonywaniu prób usunięcia ciała obcego z dróg oddechowych nieprzytomnego. W takim przypadku zaleca się wdrożenie czynności zgodnych z zasadami resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Istnieją bowiem dowody, że ciśnienie w drogach oddechowych wytwarzane przez pośredni masaż serca jest wyższe, niż przy rękoczynie Heimlicha. Dlatego pośredni masaż serca może być bardziej skuteczny. Ratownicy z wykształceniem medycznym nadal są zobowiązani do prób usunięcia ciała obcego z dróg oddechowych. rozluźnienie napiętych mięśni brzucha; efekt ulega zwiększeniu po dodatkowym uniesieniu wezgłowia) Ułożenie przeciwwstrząsowe (pozycja Trendelenburga - oś stanowi pas poszkodowanego; ułożenie jest możliwe jedynie po ułożeniu poszkodowanego na specjalnym stole, kiedy płasko ułożonego pacjenta można skierować unosząc mu nogi do góry - jednocześnie głowa i wezgłowie przemieszczają się ku dołowi o 15 stopni). Ułożenie z uniesionym tułowiem (wykorzystuje się je przy niewielkiej duszności i w stanach charakteryzujących się przekrwieniem głowy; ułożenie to jest ułożeniem z wyboru u poszkodowanych oddychających spontanicznie po urazach czaszkowo- mózgowych z zachowanymi odruchami gardłowymi). Pozycja półsiedząca (wykorzystywana u poszkodowanych z ciężką dusznością).
Źródło: ABC STRAŻAKA OCHOTNIKA
Dodano: 29.11.2004 18:46:44, Modyfikowano 19.12.2004 13:42:30
© Jednostka OSP Olszowice 2004 - 2008